Het is wel eens leuk om niet over corona en zijn gevolgen na te hoeven denken.
Het is de tijd je huis en tuin te reorganiseren en ook eens wat meer aandacht aan je bovenkamer te besteden. Zeker in een tijd waarin zelfbeheersing (bijvoorbeeld op het internet) uit de mode raakt. Een aantal mensen laat zich als een soort willoze zombies in hun gedrag meesleuren door uitsluitend door emoties en economie. En vervolgens weer door naar de volgende hype; denken aan de klimaattoekomst lijkt een taboe.
Een korte samenvatting
Waar vroeger het hart het belangrijkste onderdeel van ons lichaam werd genoemd, daar vinden we tegenwoordig ons hoofd het belangrijkste. Onze geest is geworteld in de massale activiteiten van onze hersencellen. Ongeveer 80 000 000 000 zenuwcellen hebben een nog talrijker hoeveelheid verbindingen. Hoe de relatie tussen deze verbindingen/cellen en ons bewustzijn is, is een mysterie van astronomische proportie. Of we iets onbewust of bewust doen, we doen het met onze hersenen.
Dank zij MRI scanners en andere apparatuur, weten we steeds meer over hersendelen die met bepaald gedrag te maken hebben. De schrijver laat door vele voorbeelden en experimenten van de laatste tien jaar zien hoe we met stapjes steeds meer te weten komen. Een van de misverstanden over het brein is dat we slechts 10% zouden gebruiken. Zelfs als je niets doet is je brein actief. De meeste activiteiten dringen niet tot ons bewustzijn door. Dat zou wel eens veel meer dan 90% kunnen zijn. Veel wetenschappers denken nog steeds dat de geautomatiseerde processen die zich in onze hersenen afspelen doorslaggevend zijn voor ons gedrag: bewuste bedoelingen doen niet ter zake! De schrijver denkt dat het anders is en laat in dit boek zien dat bedoelingen en intenties van groot belang zijn. Met het kleine bewuste brein kun je de rest van het brein aansturen zoals het roer het schip aanstuurt.
In hoofdstuk 1 plaatst de schrijver kanttekeningen bij het idee dat ons gedrag onbewust bepaald wordt. In de overige hoofdstukken laat de schrijver zien dat het menselijke bewustzijn een grote sturende rol heeft op ons gedrag. Het bewuste denken leidt onbewuste processen in goede banen. In hoofdstuk 2 volgen voorbeelden van patiënten waarbij het bewust aansturen niet goed werkt: ze lijden aan apathie. In hoofdstuk 3 zal blijken dat vrije wil niet doodverklaard kan worden. In hoofdstuk 4 komen hersencircuits aan bod die belangrijk zijn voor bewuste intenties die aanzetten tot handelen. In hoofdstuk 5 komt neurofeedback aan de orde: je brein direct aansturen. Hoofdstuk 6 gaat over een andere methode van bewust aansturen van je brein: mindfullness (niet de hijgerige hype maar de rustgevende kracht). Tenslotte gaat hoofdstuk 7 over de vraag: wie of wat is de baas over ons brein? Zijn we verantwoordelijk voor ons gedrag? Wat betekent dit in de rechtspraak?
De schrijver weet met kennis van zake in pakkende verhalen de rol van neuropsychologie voor de leek begrijpelijk te maken. Vooral feiten met hun onzekerheden spelen een grote rol. Een 27 pagina’s tellende bibliografie ondersteunt zijn verhaal.